Liderlikle ilgili yayın görmekten artık fenalık geldi. 5000 yıldır bir şekilde yönetilen insanlar son 20 yıldır liderliğin çok önemli olduğunu fark etti ve bunca yıldır meğer bizi liderler yönetiyormuş demeye başladı sanırım.

TED konferanslarına, seminer takvimlerine, kişisel gelişim kitap raflarına bakıyorum; şirket içi eğitimlerine ve gelişim koçlarına bakıyorum, herkes bir liderlik türküsü tutturmuş gidiyor. Bir önceki yazıda "şarlatan" olarak tanımladığımız ve kendilerine pek itibar da etmediğimiz yazarlar güruhu da bu kavramı pompalamaya devam ediyor. Osman hocamın yazılarından Iacocca ile ilgili yazdıklarını, "Etkili liderin 9 özelliği" kitabını yazan ve seminerlede konuşmalar yapan General Motors eski BİS'i*
Iacocca'nın gerçekte başarıyı nasıl yakaladığını ama sonrasında liderliği nasıl tanımladığını mutlaka okumanızı tavsiye ediyorum.


Geçen hafta nev-i şahsına münhasır değerli hocam  Doç.Dr.Yücel SAYILAR'dan Jeffrey Pfeffer tarafından kaleme alınmış "POWER / GÜÇ" kitabı ulaştı elime. Daha önce pek duymadığım bu adamla beni tanıştırdığı için kendisine çok teşekkür ederim. Zira henüz başında olmama rağmen birçok paralel bakış tarzımız olduğunu söyleyebilirim.

Jeffrey Pfeffer, yöneticilerin psikolojik analizine ve işletme içi ilişkilere odaklanmış, örgütsel davranış uzmanı bir profesör. GÜÇ kitabında ana fikir, işletmelerde gücü/otoriteyi elinde tutanların bunu nasıl yaptığı ve hangi özelliklere sahip olduğunun tartışılması. Bitirene kadar daha çok yazarım herhalde hakkında. Ama bu yazının konusunu ilgilendiren kısmı en başında geçiyor. Güce sahip olmanızı engelleyen 3 büyük engeli aşmak zorundasınız diyor Jeffrey Pfeffer ;

* İlk engel dünyanın adil bir yer olduğu ile ilgili ön kabulümüz, dünya adil filan değildir ve öyle olduğunu düşünmeye bizi sevkeden bazı psikolojik baskılardan söz ediyor.

* İkinci engel ise "Liderik Literatürüdür" diyor, aşağıda biraz daha açacağım

* 3. engel ise kendinizsiniz dyor ve devam ediyor detayına

Liderlik literatürü ile ilgili ise çok çarpıcı tespitleri var. Bu tip kitapların üzerine sigaralardaki gibi büyük harflerde: "DİKKAT BU KİTAP ŞİRKETİNİZİN HAYATTA KALMA ÇABASINA CİDDİ HASAR VEREBİLİR" diye yazılmalı diyor mesela. Örnek liderler ve ideal lider davranışı diye lanse edilen özelliklerin gerçek olmadığını anlatıyor. Ne o özellikler sizi gerçek lider yapar ne de başarılı insanlar o özelliklere sahiptir diyor. Onun ifadesine göre örnek olarak verilen özellikler insanların psikolojik olarak görmek istedikleri. Herkes liderlerinin ilkeli, etik, karizmatik vs. olmasını istiyor. Yöneticilerimizin bu özelliklere sahip olduğunu düşünmek ve buna inanmak istiyoruz çünkü aksi kendimizi daha fazla aptal hissetmemize yol açıyor sanırım. Lider olarak tanınan insanların özellikle emeklilik dönemlerinde kendileri hakkında yazdıklarının da gerçeği yansıtmadığını, çoğunlukla idealize edilmiş değerler ve altında yatan pek çok başka etken gizlenmiş başarı hikayeleri olduğunu savunuyor yazar ve bence büyük oranda haklı da.

İşte işletmecilikle ilgili literatürün yanında liderlikle ilgili literatürü de okurken, öğrenirken bize yansıtılanı olduğu gibi almamamız, "gerçek" anlamı sorgulamamız gerektiğini gösteren örnekler bunlar. Elimden geldiği kadar hem kendime hem de genç arkadaşlara vermeye çalıştığım en önemli mesaj bu. Bize yöneticiliği ya da liderliği öğretecek sihirli formüller, müthiş buluşlar filan yok. Önümüzde Atatürk gibi bir adam varken başka örnek lider aramanın anlamı da yok.

"Başarı izah istemez, mağlubiyet mazeret kabul etmez" diyen Atatürk'ten, önüne hedef koyup ne pahasına olursa olsun ulaşmak konusunda öğreneceğimiz çok şey var. Şartlar tamamen tersini gösterirken neyin bizi başarılı yapacağını öğrenmek için de. Durumsal liderliğin nasıl yapıldığını, nasıl bazen tam demokratik bazen dediğim dedik olmak gerektiğini, astlara yetki verirken nasıl aynı zamanda kontrol edileceğini de öğrenebilirsiniz. Serde denizcilik olduğundan şunu söyleyerek bitirelim; doğru yıldızı göremezseniz doğru yöne gidemezsiniz...

*BİS = Baş İcra Sorumlusu = Chief Execute Officer = CEO